ناوگان تانک های روسیه در اولین سال حمله به اوکراین با تلفات بیش از ۱,۸۰۰ تانک جنگی درهم شکست. این تلفات شامل نیمی از T-72 هایی بود که ستون فقرات نیروی زرهی روسیه را تشکیل می دادند. اما در حالی که اوکراین ملتمسانه از متحدان خود می خواهد تانک های بیشتری در اختیارش بگذارند، روسیه می تواند ناوگان تانک های خود را عمدتاً با تانک های بازسازی شده از انبارهایش جایگزین کند. آیا روسیه می تواند با احیای یک ارتش زامبی از انبارهای تانک خود در جنگ پیروز شود؟
کارخانه محبوب پوتین
روسیه تنها یک کارخانه تانک سازی به نام اورال واگن زاوود (UralVagonZavod به اختصار UVZ) یا “کارخانه ماشین های باری اورال” در نیژنی تاگیل در ۱,۶۰۰ کیلومتری شرق مسکو دارد. در طول جنگ جهانی دوم، این کارخانه با نام کارخانه تانک استالین اورال شماره ۱۸۳ شناخته می شد و به خاطر سطح تولید بالای خود، نشان لنین، بالاترین افتخار غیرنظامی اتحاد جماهیر شوروی را دریافت کرد. UVZ در طول جنگ جهانی دوم بیش از ۲۵ هزار تانک T – ۳۴ تولید کرد که نیمی از تعداد کل تانک های ساخته شده بود.
UVZ به عنوان “کارخانه مورد علاقه پوتین” شهرت دارد، اما سال ها فساد و مدیریت ضعیف، این شرکت سابقاً مغرور را از بین برده و آن را در سال ۲۰۱۶ در آستانه ورشکستگی قرار داد، در حالی که تلاش ها برای مدرن سازی تولید متوقف شده است. UVZ واگن های باری یخچال دار و دیگر ماشین آلات شهری را می سازد، اما هنوز به قراردادهای نظامی متکی است. با این حال، مدل فوق مدرن T-14 Armata هشت سال پس از رونمایی، به دلیل مشکلات فنی بی پایان، هنوز وارد تولید انبوه نشده است. UVZ قرار است ماهانه ۲۰ تانک T – ۹۰ M بسازد، اما رقم واقعی بسیار کم تر به نظر می رسد.
سرجیو میلر، تحلیلگر مستقلی که پیش از این در سازمان اطلاعات ارتش بریتانیا فعالیت می کرد، به مجله Popular Mechanics می گوید که UVZ برای جنگ آماده نبود. او می گوید: «بعد از شروع جنگ، به دلیل تحریم ها همه کارها به حالت تعلیق درآمد. آن ها کاملاً غافلگیر شدند». تحقیقات او، براساس اطلاعات منبع باز، نشان می دهد که UVZ در طول سال گذشته تنها چهار بسته T – ۹۰ M تحویل داده است. به گفته میلر این بسته ها احتمالاً در استعداد جوخه و هر کدام شامل ۱۰ تانک بوده است. با این حال، روسیه راه دیگری برای رساندن تانک های جدید به خط مقدم دارد.
انبارهای نگهداری در سراسر روسیه بیش از ۱۰ هزار تانک قدیمی را در خود جای داده اند. این خودروها از تانک های تی ۹۰ تولید شده در دهه ۹۰ تا تی ۵۴ های دهه ۱۹۴۰ متفاوت هستند. تنها بخش کوچکی، شاید ۱۰ درصد، از این تانک ها هنوز قابل استفاده هستند. در حالی که تانک های مازاد ارتش آمریکا در آب و هوای خشک کالیفرنیا، در انبار سیرا ارتش نگهداری می شوند، تانک های روسی ذخیره شده سرمای شدید و باران را تحمل می کنند. همچنین مساله غارت نیز وجود دارد و گفته می شود این تانک های روسی از قطعات ارزشمند فلزی، قطعات الکترونیکی و موتوری خالی شده اند.
اما تانک های غیرقابل استفاده هنوز هم پلتفرم های خامی برای نوسازی در کارخانه های تعمیر خودروهای زرهی روسیه یا BTRZ ها هستند. نیکلاس دراموند، تحلیلگر دفاعی و مشاور صنعتی، به مجله Popular Mechanics گفته است:« با فرض اینکه مدل های قدیمی تر که در انبار نگهداری می شوند، به فراموشی و زنگ زدن سپرده نشده باشند، که یک موضوع مبهم بزرگ است، بازسازی آن ها و بازگرداندن شان به خدمت باید نسبتاً ساده باشد». او به عنوان مشاور استراتژیک بریتانیا در KMW خدمت می کند که خودروهای زرهی Boxer را به ارتش بریتانیا تحویل می دهد.
در حال حاضر سه کارخانه از این دست کارخانجات برای تعمیر تانک ها وجود دارد: OmskTransMash، کارخانه ماشین های حمل و نقل اومسک، شصت و یکمین BTRZ در نزدیکی سن پترزبورگ و ۱۰۳ BTRZ در سیبری. این کارخانه ها قبلا تانک ها را برای صادرات به ونزوئلا، ویتنام و نیکاراگوئه و همچنین نیروهای مسلح روسیه مدرنیزه می کردند. در حال حاضر، آن ها در تلاش هستند تا تلفات زرهی جنگ اوکراین را جبران کنند.
سال گذشته اعلام شد که دو کارخانه دیگر به نام های ۷۱ ام BTRZ در نزدیکی روستوف و ۷۲ ام در منطقه مسکو به زودی فعال خواهند شد که هر دو به تعمیر خودروهای آسیب دیده و نوسازی خودروهای قدیمی می پردازند.
ما می توانیم شما را بازسازی کنیم
فرآیند نوسازی کامل و طولانی است. در بدو ورود، هر تانک به طور کامل به حدود ۱,۰۰۰ بخش مجزا تقسیم می شود. هر قسمت برچسب گذاری می شود تا خودرویی که از آن آمده را نشان دهد، سپس برای تمیز کردن و تعمیر یا تعویض به کارگاه های تخصصی مختلف فرستاده می شود. بدنه تانک تمیز شده و با شلیک ذرات چدنی به آن، رنگ و زنگ زدگی هایش از بین می رود. موتورها بازسازی می شوند و بر روی یک پایه آزمایشی تست می شوند. توپ ها و تجهیزات تست شدع و برای بالا بردن دقت، از نو تنظیم می شوند. یکی از کارگاه ها به تعویض سیم کشی برق اختصاص دارد؛ در حالی که در هر تانک از بیش از یک مایل سیم استفاده می شود.
سپس در این تانک در صورت نیاز، قطعات ارتقا یافته به جای قطعات اورجینال مونتاژ می شود. در برخی موارد، فرآیند ارتقا گسترده است. به عنوان مثال، تبدیل یک T – ۷۲ پایه به آخرین T – ۷۲ B۳ با نصب یک موتور ارتقا یافته آغاز می شود که به جای ۷۸۰ اسب بخار، ۱,۱۳۰ اسب بخار قدرت دارد. توپ آن با یک نسخه بهبود یافته با قابلیت شلیک موشک های هدایت شونده در کنار گلوله های استاندارد جایگزین شده است. بلوک های زرهی واکنشی انفجاری برای بهبود حفاظت به بیرون بدنه اضافه می شوند. محفظه خدمه به تجهیزات پیشرفته ای از جمله دید پانورامیک برای فرمانده با تصویربرداری حرارتی برای نبرد در شب، رادیوی رمزگذاری شده دیجیتال و یک کامپیوتر بالستیک مجهز می شود.
این فرآیند ارتقا، تانک هایخرد شده را به خودروهای جنگی مدرن تبدیل می کند. این روش بسیار ارزان تر، سریع تر و ساده تر از ساخت تانک های جدید از ابتدا است. در تئوری، هر کارخانه قادر به تولید حدود ۲۰ تانک مدرن در ماه است و ظرفیت جایگزینی روسیه را از ۲۰ خودرو در ماه از کارخانه UVZ به بیش از ۱۲۰ دستگاه افزایش می دهد.
این BTRZ ها برتری بزرگی به روسیه می دهند. تنها کارخانه تانک سازی اوکراین در اوایل جنگ نابود شد، بنابراین رئیس جمهور زلنسکی باید از متحدان بخواهد که تانک در اختیار این کشور قرار دهند. اهدای این تانک ها کم و کند بوده و آمریکا، آلمان و انگلستان با اکراه با تحویل تعداد کمی از تانک های خود به اوکراین موافقت کردند. در همین حال، روسیه امیدوار است که جریان ثابتی از زره های جدید به خط مقدم برسد.
در جنگ جهانی دوم، شوروی نازی ها را با جنگ فرسایشی زمین گیر کرد. تلفات تانک های شوروی همیشه بسیار سنگین تر از تانک های آلمان بود. تلفات ناوگان تانک های روسیه در جنگ جهانی دوم سه برابر تانک های آلمانی بود، اما تعویض ها سریع تر از از دست رفتن تانک ها اتفاق می افتاد، در حالی که آلمان نمی توانست تلفات زرهی خود را جبران کند.با فعالیت کامل BTRZ ها، مسکو ممکن است به نتیجه مشابهی در مناقشه کنونی امیدوار باشد. روسیه می تواند به جنگ ادامه دهد و منتظر بماند تا غرب از حمایت از اوکراین خسته شود.
کمبودهای دوران جنگ
اما اینجا جنگ جهانی دوم نیست. در آن زمان، شوروی کمک های غربی ها را داشت و کاروان های قطب شمال تجهیزات صنعتی بسیار مورد نیاز این کشور را باخود می آوردند. آمریکا بیش از ۳۸,۰۰۰ نبشی و دیگر ابزارهای فلزکاری ضروری برای ساخت تانک های شوروی را تامین می کرد. این بار غرب تحریم هایی را علیه این کشور اعمال کرده و منابعی را که روسیه ممکن است برای بازسازی تانک ها روی آن ها حساب کند، را قطع می کند.
دراموند در این باره می گوید: « اگرچه اضافه کردن کاشی های زره واکنشی، اپتیک های مدرن و تجهیزات C۴I ( فرماندهی، کنترل، ارتباطات، کامپیوتر و اطلاعات ) چندان دشوار نخواهد بود، اما در دسترس بودن این موارد قطعا یک معضل است».
نیمه هادی ها بزرگ ترین مشکل روسیه هستند. تحریم های غرب پیش از این صنعت خودروسازی روسیه را که مجبور به کاهش تیراژ مدل های خود شده بود، تحت تاثیر قرار داده است. در حال حاضر آخرین زیر مجموعه Lada Granta فاقد تجهیزات الکترونیکی مدرن است و خبری از ABS یا کیسه هوا نیست، واحد کنترل موتور ساده سازی شده است و هیچ سنسوری در اگزوز برای رعایت استانداردهای آلایندگی وجود ندارد.
برخی گزارش ها حاکی از آن است که روسیه ماشین لباسشویی و دیگر کالاهای مصرفی را صرفاً برای بیرون کشیدن میکروچیپ ها برای سخت افزارهای نظامی وارد کرده است. منابع اوکراینی ادعا می کنند که UVZ به دلیل کمبود تراشه برای مدتی مجبور به توقف تولید شده بود.
تصاویری از اوکراین نشان می دهد که خودروهایی زرهی با ترکیبی عجیب از اجزای جدید و قدیمی، در حالت نیمه ارتقا یافته و در حالی که برخی از تجهیزات پیشرفته تر وجود ندارند، به میدان نبرد اعزام شده اند. برای مثال، برخی از T – ۷۲ ها با دوربین های قدیمی تر ظاهر می شوند و برخی از نسخه های ظاهراً مدرن شده نیز فاقد سنسورهای باد مورد نیاز برای اصلاح هدف گیری هستند. همچنین بسیاری از آن ها فاقد زره واکنشی بوده و حتی در برابر سلاح های ضد تانک قدیمی تر نیز آسیب پذیر هستند.
میلر همچنین این سوال را مطرح می کند که آیا BTRZ ها واقعاً می توانند تانک ها را با نرخ ادعا شده مدرن کنند یا خیر. وی می گوید: «آن ها بیشتر شبیه گروه هایی از مکانیک های تانک هستند که روی خودروهای شخصی کار می کنند. به نظر نمی رسد که چیزی بیشتر از یک خط مونتاژ باشد». دراموند نیز موافق است که آمارهای ارائه شده توسط روسیه خوش بینانه به نظر می رسند.
او می گوید: «دستیابی به این هدف به دلیل محدودیت های زنجیره تامین بسیار دشوار خواهد بود. اگر بتواند ۲۰ تانک را در ماه نوسازی کند، خوب عمل کرده است». روسیه در حال حاضر از T-62های قدیمی در اوکراین استفاده می کند و قصد دارد ۸۰۰ فروند دیگر از آن ها را نوسازی کند. این تانک ها که مربوط به دوران بیتلز هستند، می توانند کاملاً مدرن سازی شوند، اما ممکن است قبل از حمل به خط مقدم، تنها کمی تعمیر و آماده میدان نبرد شوند. به میدان آوردن تی -۶۲ ممکن است به اندازه کافی ناامیدکننده به نظر برسد، اما برخی تصاویر حتی نشان می دهند که تی -۵۴ های روسی بر روی ماشین های مسطح برای اعزام به اوکراین بارگیری شده اند؛ قدمت این تانک ها به دهه ۱۹۴۰ باز می گردد. این موضوع ممکن است به این معنی باشد که ذخایر انبارهای قابل استفاده جدیدتر نیز در حال کم شدن است.
و تنها هل دادن فلز به جلو کافی نیست.
دراموند می گوید: « لازم به تاکید است که این تانک ها برای نگهداری و تامین قطعات یدکی به یک سیستم پشتیبانی لجستیکی در پشت خود نیاز دارند. چنین چیزی وجود ندارد و این امر توانایی روسیه در به کارگیری یک نیروی زرهی را مختل خواهد کرد».
کلیدهای پیروزی
تانک ها پیشگام و نوک پیکان هر جنگی هستند و عقل سلیم می گوید که جنگ مانوری به یک نیروی زرهی قدرتمند مانند آنچه در سال ۱۹۹۱ در کویت یا عراق در سال ۲۰۰۳ رخ داد، نیاز دارد. بدون چنین نیرویی، روسیه به حملات بیفایده پیاده نظام مانند حملات خونین در اطراف باخموت محدود خواهد شد یا به موضع دفاعی باز خواهد گشت.
دیمیتری مدودف، معاون دبیر شورای امنیت روسیه ادعا می کند که روسیه امسال ۱۵۰۰ دستگاه تانک تولید خواهد کرد که رقم بسیار خوش بینانه ای است و هنوز هم کم تر از تلفات سال اول جنگ است. موشک های جاولین، توپخانه اوکراین و هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا روز به روز تلفات سنگین تری به زره پوش های روسیه وارد می کنند. این یک جنگ فرسایشی است که به نظر می رسد روسیه در حال از دست دادن آن است.