مطالعه‌ای جدید در ژاپن بار دیگر سؤالاتی را در مورد ارتباط بین سلامت دهان و مغز مطرح کرده است. این دو بخش از بدن به باور اکثر کارشناسان، به‌طرز شگفت‌انگیزی با یکدیگر مرتبط هستند.
تحقیق اخیر به بررسی این موضوع پرداخته است که آیا مشکلات دهانی مانند پریودنتیت (بیماری لثه) و از دست دادن دندان می‌تواند خطر اختلالات عصبی مانند سکته مغزی، آلزایمر و سایر اشکال زوال عقل را افزایش دهد یا خیر.
نتایج به‌دست‌آمده واضح بود: هردو مشکل دهانی با نرخ سریع‌تر آتروفی یا کاهیدگی در هیپوکامپ (بخشی از مغز که حافظه، یادگیری و احساسات را کنترل می‌کند) مرتبط هستند. این یافته، نتیجه‌ای قابل توجه است؛ اما نخستین‌بار نیست که چنین پیوندی آشکار می‌شود.
براساس مطالعه‌ای که مارس گذشته در ایالات متحده روی بیش از ۴۰ هزار بزرگسال ثبت‌نام‌شده در پروژه‌ی تحقیقاتی بیوبانک انگلستان انجام شد، به‌نظر می‌رسد که ضعیف‌بودن سلامت دهان و دندان عامل خطر اصلی در سکته‌ی مغزی و زوال عقل باشد. گروه دیگری از محققان نیز در سال ۲۰۱۹ به این نتیجه رسیدند که ارتباط بین سلامت دهان و فرایند شناخت را نمی‌توان دست‌کم گرفت.
این مجموعه‌ی روبه‌رشد از پژوهش‌ها، کاربردهای بسیاری هم برای درک ما از بدن و هم استراتژی‌های مداخله‌ی پیشگیرانه در سلامت عمومی دارد. ساتوشی یاماگوچی، نویسنده‌ی اصلی مطالعه می‌گوید: «حفظ دندان‌های سالم‌تر بدون بیماری پریودنتال ممکن است به محافظت از سلامت مغز ما کمک کند. ویزیت منظم دندان‌پزشکی برای کنترل پیشرفت بیماری پریودنتال بسیار مهم است.»
به‌‌عبارت بهتر می‌توان گفت که برای سالم‌ماندن صرفا حفظ مجموعه‌ی کاملی از دندان‌ها کافی نیست. ما همچنین باید دهان خود را از بیماری پریودنتیت دور نگه داریم؛ در غیر این صورت ممکن است مغزمان هزینه‌ی این بیماری را متحمل شود. این موضوع یک دغدغه‌ی صرفاً علمی نیست؛ براساس تخمین سازمان بهداشت جهانی، بیماری پریودنتیت شدید که با خونریزی، تورم لثه‌ها و آسیب به بافت نگهدارنده‌ی دندان مشخص می‌شود، حدود ۱۹ درصد از جمعیت بزرگسال جهان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
میلیاردها نفر در دنیا در معرض خطر ابتلا به زوال عقل قرار دارند
در واقع باید گفت که بیش از یک میلیارد نفر به دلیل وضعیت دهان خود در معرض خطر زوال شناختی اولیه قرار دارند. بدتر این است که به‌نظر می‌رسد رابطه‌ی بین مغز و دهان رابطه‌ای دوطرفه باشد؛ به این معنی که زوال شناختی نیز به عادات بهداشت دهان و دندان ضعیف‌تر منجر می‌شود.
اختلالات عصبی مانند آلزایمر می‌توانند مراقبت صحیح از دندان‌ها را دشوار کنند. افراد مبتلا به زوال شناختی ممکن است مسواک‌زدن را فراموش کنند یا برای رفت‌وآمدهای معمول به دندان‌پزشک دچار مشکل شوند. نتیجه می‌تواند یک دور باطل باشد که در آن زوال شناختی به زوال استانداردهای دندان‌پزشکی منجر می‌شود و وضعیت را تشدید می‌کند.
با تأکید بر اهمیت مسواک زدن، اقداماتی مانند نخ‌دندان کشیدن، مراجعه به دندان‌پزشک و داشتن رژیم غذایی سالم تا جایی که ممکن است به افراد مسن کمک می‌کنند تا از دهان خود در برابر پلاک و باکتری محافظت کنند و در نتیجه خطر ابتلا به بیماری‌های عصبی را کاهش دهند.
خانواده‌ها و مراقبان می‌توانند به افرادی که قبلاً علائم زوال عقل نشان داده‌اند کمک کنند تا روتین بهداشت دهان و دندان قوی و مناسبی داشته باشند که منحصر به آنان طراحی شده است. این کمک می‌تواند شامل استفاده از برنامه‌های یادآوری برای مسواک زدن و کشیدن نخ‌دندان یا دراختیار گذاشتن ابزارهای تخصصی مانند مسواک برقی برای آسان‌تر کردن کار آن‌ها باشد. برخی از دندان‌پزشکان برای بیماران مبتلا به زوال عقل که حاضر‌شدن در مطب برایشان دشوار است، ویزیت در منزل را پیشنهاد می‌کنند.
تشویق بیماران به رعایت عادات پیشگیرانه مانند استفاده از آدامس‌های بدون قند بین وعده‌های غذایی نیز ممکن است یکی از راه‌های تأثیرگذار در این زمینه باشد. تحقیقات نشان می‌دهند که جویدن منظم آدامس‌های بدون قند در کنار مسواک زدن می‌تواند به کاهش خطر پوسیدگی دندان کمک کند. نزدیکان بیماران می‌توانند بسته‌های آدامس را در مکان‌هایی که در معرض دید بیماران هستند قرار دهند تا نیازی به یادآوری نداشته باشند.
تغییرات کوچک و مداوم در شیوه‌ی زندگی می‌تواند تفاوت زیادی را در طول زمان در زندگی بیماران ایجاد کنند. از سوی دیگر ایجاد تغییرات کوچک بسیار ساده‌تر از مداخلات دندان‌پزشکی مکرر و آزاردهنده است.
واقعیت این است که با توجه به تأثیر قابل توجه سلامت ضعیف دندان بر بدن، به‌سادگی نمی‌توانیم مراقبت از دندان‌ها را به‌عنوان یک نگرانی درجه دوم در نظر بگیریم. اقدامات پیشگیرانه بخش مهمی از حفظ یکپارچگی طولانی‌مدت دندان‌ها و لثه‌ها هستند و بیماران مبتلا به زوال عقل باید برای انجام این کار تا جایی که ممکن است حمایت شوند.
در نهایت باید توجه داشت که مبارزه با شرایطی مانند آلزایمر را نمی‌توان تنها به سلامت دهان و دندان خلاصه کرد. عوامل بسیاری در شروع زوال عقل نقش دارند و اغراق‌کردن در تأثیر دهان در این روند اشتباه است. باوجوداین، شواهد نشان می‌دهند که مداخلات بهداشت دهان و دندان می‌تواند در مبارزه با زوال شناختی کمک‌کننده باشد و پزشکان نقشی کلیدی در انتشار این پیام ایفا می‌کنند.