بهداشت دهان و دندان در طول چند هزار سال گذشته راه درازی را پیموده است. در حال حاضر، اکثر ما طبق عادت دندان های خود را دو بار در روز مسواک می زنیم. در حالی که مردم باستان کار بسیار دشواری برای مراقبت از مرواریدهای سفید خود داشتند.
متأسفانه، به نظر می رسد که بسیاری از روش های دندانپزشکی قدیمی برای اجداد دور ما بی اثر بوده و این منجر به سطح بالایی از پوسیدگی دندان و بیماری لثه در بین آنها شده است. اگرچه شواهد نشان می دهد که اجداد ما حداقل سعی می کردند دندان های خود را در شرایط خوبی نگه دارند.
اولین نشانه مراقبت از دندان را می توان در مجموعه ای از مولرهای نئاندرتال 130000 ساله که در غاری در کرواسی یافت شد، مشاهده کرد. این دندان ها دارای آثار خاراندن مکرر با نوعی خلال دندان هستند.
متأسفانه هیچ خلال دندانی در کنار بقایای ماقبل تاریخ یافت نشد. اما بر اساس این علائم، محققان معتقدند که نئاندرتال‌ها احتمالاً از تکه‌های استخوان یا علف‌های سفت برای خارج کردن غذا از دندان‌های خود استفاده می‌کردند.
اولین بیمار دندانپزشکی شناخته شده به حدود 14 هزار سال پیش برمی گردد. این مرد بدبخت که بقایای او در پناهگاهی صخره ای در ایتالیا پیدا شد، به نظر می رسد که از پوسیدگی رنج می برد. بنابراین قسمت پوسیده حداقل یک دندان عمدا با ابزار سنگی تیز تراشیده شد. اگر در گذشته تبلیغی برای مسواک زدن وجود داشته است، قطعاً این مرد باستانی بوده است.
اولین خمیردندان در جهان 5 هزار سال پیش تولید شد
حدود 5000 سال پیش، زمانی که مصریان باستان اولین خمیر دندان جهان را ساختند، اوضاع کمی پیچیده تر شد. این مخلوط بیشتر شبیه پودر دندان بود و حاوی موادی مانند خاکستر سم گاو سوخته، پوسته تخم مرغ، مر (نوعی صمغ طبیعی) و سنگ معدنی بود و احتمالاً ساینده‌تر از پاک‌کننده در نظر گرفته می‌شد. اما حداقل می توانست بقیه غذای اطراف دندان هایش را تمیز کند.
بعدها ایرانیان پوسته حلزون و صدف سوخته را به همراه گیاهان معطر و عسل به ترکیب مصریان اضافه کردند. این قبل از آن است که رومی ها برای کاهش بوی بد دهان، زغال چوب و پوست درخت را به ترکیب مصریان اضافه کنند.
قدیمی ترین مسواک های بدوی در مقبره های مصر باستان و بابل یافت شد و قدمت آن به حدود 3500 سال قبل از میلاد می رسد. این ابزارها برخلاف مسواک های مدرن در اصل شاخه هایی بودند که پس از جویدن به الیاف نمدی تبدیل می شدند و برای تمیز کردن دندان ها استفاده می شدند.
اگرچه مسواک های سنتی ساده به نظر می رسند، اما شایان ذکر است که این چوب های جویدنی از درختان خاصی مانند چریش و درخت مسواک (Salvadora prisca) گرفته شده اند. این دو درخت دارای خواص ضد میکروبی هستند و تحقیقات نشان می دهد که گسترش باکتری های خاص مرتبط با پوسیدگی دندان و بیماری لثه را کاهش می دهند. در واقع شاخه های این دو درخت به عنوان ابزار مراقبت از دندان در بسیاری از کشورهای آسیایی و خاورمیانه مورد استفاده قرار گرفته است.
طرفداران مسواک باید بدانند که اولین مسواک معمولی شناخته شده در چین در زمان سلسله تانگ و بین قرن های 7 و 10 پس از میلاد اختراع شد. مسواک های باستانی از موی گراز و دسته آنها از بامبو یا استخوان ساخته می شد.
بعید به نظر می رسد که مسواک های باستانی به اندازه مسواک های مدرن موثر بوده یا حتی به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته باشند. احتمالاً به این دلیل که افراد کمی دوست داشتند دندان های خود را با موهای گراز مسواک بزنند.