همان‌طور که امروز صبح پرده‌ها را کنار زدید تا غرق نور خورشید شوید، اثر دومینویی از واکنش‌های شیمیایی تضمین کرد بیولوژی شما با حلقه‌های بی‌پایان شب و روز هماهنگ شود.

به‌طورخاص، محدوده دقیقی از طول موج‌ها در نور روز، نوعی سلول حسی پشت چشم را تحریک می‌کند که به مغز می‌گوید صبح شده و زمان تنظیم مجدد ساعت درونی بدن شما فرارسیده است. آن گیرنده‌های نوری حساس به نور که سلول‌های گانگلیونی حساس به نور شبکیه (ipRGCs) نامیده می‌شوند، در درک واقعی ما از رنگ نقشی ندارند و این وظیفه برعهده سلول‌های مخروطی مجاور است.

کریستین بلوم، متخصص کرونوبیولوژی از دانشگاه بازل سوئیس می‌گوید: «با‌این‌حال، سلول‌های گانگلیونی حساس به نور نیز اطلاعاتی را از سلول‌های مخروطی دریافت می‌کنند. این امر موجب طرح این سوال می‌شود که آیا مخروط‌ها و درنتیجه رنگ روشن بر ساعت درونی نیز تاثیر می‌گذارد؟»

رنگ درک‌شده از نور بر مدت یا کیفیت خواب داوطلبان تاثیری نداشت

گروهی از پژوهشگران دانشگاه بازل و موسسه ماکس پلانک آلمان تحت سرپرستی بلوم به بررسی اثر رنگ‌های درک شده بر ریتم زیستی روزانه پرداختند. آنچه آن‌ها کشف کردند، می‌تواند پیامدهای جالبی برای نحوه روشن‌کردن جهان ما داشته باشد و احتمالا برخی از پیش‌فرض‌ها درباره استفاده از فناوری دیجیتال را در ساعات شب به چالش بکشاند.

دانش علمی مدرن به ما توصیه می‌کند هنگام خواب از وسایلی که مقدار قابل‌توجهی تابش آبی ساطع می‌کنند، مانند تلفن‌های هوشمند، صفحه کامپیوتر و تبلت دوری کنیم. استدلال منطقی برای این امر وجود دارد: سلول‌های گانگلیونی حساس به نور درون چشم‌های ما به طول موج‌های کوتاه کوتاه تابش الکترومغناطیسی (تقریبا ۴۹۰ نانومتر) واکنش نشان می‌دهند. اگر این تنها طول موج موجود باشد، سلول‌های مخروطی حساس به طور موج کوتاه ما شلیک می‌شوند (درحالی‌که مخروط‌های حساس به طول موج متوسط و بلند فعالیتی نشان نمی‌دهند) که کدی برای مغز است که فکر کند همه چیز سایه‌ای از رنگ آبی است.

با توجه به اینکه نور آبی در طول ساعت روز در آسمان پراکنده می‌شود، منطقی است که چشم‌های ما این طول موج را به‌عنوان نشانه شروع و پایان زمان خواب استفاده کند.

سلول‌های گانگلیونی حساس به نور شبکیه که غرق درخشش آبی لامپ‌های فلورسنت و پیکسل‌های LED شده‌اند، به ضربان‌ساز شبانه‌روزی درون سر ما سیگنال می‌دهند که زمان فعالیت فرارسیده است. برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهند این فریب می‌تواند به سلامتی ما آسیب بزند.

بلوم با درنظر گرفتن تاثیر ترکیب طول موج‌های نور بر سلول‌های مخروطی فکر کرد ممکن است پدیده پیچیده‌تری در جریان باشد و آزمایشی را برای درک این موضوع طراحی کرد. او می‌گوید: «مطالعه‌ای از سال ۲۰۱۹ که روی موش‌ها انجام شده بود، نشان داده بود نور زرد نسبت‌به نور آبی تاثیر قوی‌تری بر ساعت درونی دارد.»

بلوم و گروهش هشت مرد و هشت زن بالغ و سالم را در آزمایش ۲۳ روزه خود به کار گرفتند. داوطلبان پس از عادت‌کردن به زمان خواب مشخص به مدت یک هفته، سه نوبت به آزمایشگاه آمدند و در آن به مدت یک ساعت در شب درمعرض نور کنترل شده سفید، زرد و آبی کمرنگ قرار گرفتند. هیچ‌یک از تجزیه‌وتحلیل‌ها نشان نداد رنگ درک‌شده از نور بر مدت یا کیفیت الگوی خواب داوطلبان تاثیر دارد. درعوض، هر سه حالت موجب تاخیر خواب شد که نشان می‌دهد تاثیر نور پیچیده‌تر از چیزی است که قبلا تصور می‌شد.

بیشتر بخوانید

نتایج آزمایش‌های بلوم بدان معنا نیست که سلول‌های گانگلیونی حساس به نور شبکیه تحت‌تاثیر طول موج‌های آبی نور قرار نمی‌گیرند. درعوض، نشان می‌دهد نور سفید که پر از امواج آبی است، اما سلول‌های مخروطی را به دیدن زرد، قرمز با بنفش تحریک می‌کند، همچنان می‌تواند بر چرخه خواب ما تاثیر بگذارد. همین‌طور، نوری که آبی به‌نظر می‌رسد، اما به اندازه کافی شدید نیست که سلول‌های گانگلیونی حساس به نور شبکیه را به فعالیت وادارد، ممکن است تاثیر کمی بر ریتم روزانه بدن ما داشته باشد.

بلوم در زمینه کاربرد احتمالی نتایج مطالعه جدید می‌گوید: «ازنظر فناوری، می‌توان نسبت طول موج‌های کوتاه را حتی بدون تنظیم رنگ نمایشگر کاهش داد، اگرچه این امر هنوز در نمایشگرهای تلفن‌های همراه تجاری اجرا نشده است.»

یافته‌های پژوهش در مجله‌ی Nature Human Behavior منتشر شده است.