اولین همایش فرصت‌های ایران در عصر دیجیتال (IDEAS) صبح امروز در سالن همایش‌های برج میلاد با حضور فعالان حوزه اقتصاد دیجیتال برگزار شد. همایشی که یک سال برای آن برنامه‌ریزی شده و می‌خواهد فرصت‌های ازدست‌رفته اقتصاد دیجیتال را به‌دست‌آوردنی کند و از نسبت دنیای دیجیتال با دنیای سنتی بگوید.
زیست دوگانه ایرانیان
مجید نیلی احمدآبادی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در این همایش از زیست دوگانه ایرانیان در زندگی امروز گفت. به گفته او دو اثر تمدن، سازمان‌یافته بودن و پیشرفته بودن است: «در گذشته همه تمدن‌ها در سه بعد جدی تفاوت داشتند: مکان، زمان و شبکه ارتباطی مردم. اما بعد از وسایل ارتباط جمعی شکل ارتباطات عوض شد و زمانی که گوشی هوشمند آمد همه ما در فضای دیجیتال به موازات فضای فیزیکی شرکت کردیم. مردم ما دو زیست شده‌اند و زیست دیجیتال و فیزیکی را با هم پیش می‌برند اما سازمان‌يافتگی و حکمرانی هنوز تک زیستی است. حکمران باید درباره مسیر آینده ابهام‌زدایی کند و وظیفه همه ما این است که این ابهام را به روش درست حل کنیم تا سر پیچ‌های تاریخی به موقع بپیچیم.»
دهه ۹۰، دهه از دست رفته اقتصاد ایران
فرشاد فاطمی عضو هیئت علمی دانشگاه شریف صحبت خود را با ارائه‌ی تصویری از رشد اقتصادی در دهه‌های مختلف شروع کرد و گفت تا قبل از سال ۵۵ رشد اقتصادی بالا بود و پس از آن تا سال‌ها همچنان رشد متوسطی در اقتصاد اتفاق می‌افتاد اما دهه ۹۰ دهه از دست رفته رشد اقتصاد ایران است: «رشد اقتصاد تا قبل از این دهه هم مبتنی بود بر اینکه می‌توانستیم منابع را به صورت ارزان‌تر بین صنایع مختلف تقسیم کنیم. در آن دوره منابع نفتی و آبی را بدون ملاحظه برای کشاورزی و صنعت مصرف کردیم و نیروی انسانی ارزان‌تر از بقیه دنیا داشتیم. در نتیجه این موضوع بنگاه‌های ماهم رشد می‌کردند. اما آن رشد دیگر وجود ندارد. اگر می‌خواهیم این روند را برگردانیم مجبوریم سراغ این برویم که رشد از بهره‌وری بیاید و بهره‌وری از تکنولوژی نشات می‌گیرد.»
به گفته او تا قبل از دهه ۹۰ تورم داشتیم اما چون رشد اقتصادی ادامه داشت می‌توانستیم به بقا ادامه دهیم. اما الان رشد دیگر متوقف شده و فقط تورم مانده است: «در ارقام کلان اقتصادی فرصتی دیگر وجود ندارد. حتی اگر سناریوهای باز کردن اقتصاد را در نظر بگیریم، رگولاتور مقررات‌زدایی کند و در سیاست‌گذاری هم عقلانیت وجود داشته باشد باز هم رشد متوقف شده است.»
فاطمی معتقد است یک دلیل این است که به شرکت‌های زیان‌ده اجازه ورشکستگی داده نمی‌شود و بار سنگین آن‌ها بر دوش همه اقتصاد است: «با این حال در همین دهه ۹۰ بخش دیجیتال اقتصاد ایران متولد شد که رشد فزاینده دارد و کمتر از منابع فیزیکی استفاده می‌کند و باید به آن توجه شود. اما از سوی دیگر سیاستگذار تک‌زیست است.»
سپس علی دیوان‌دری عضو هیئت علمی دانشگاه تهران درباره صنعت خدمات مالی گفت با هدفگذاری کردن صرف، یونیکورن محقق نمی‌شود بلکه باید نحوه تفکر تغییر کند: «صنعت خدمات مالی یک اقیانوس ناشناخته است اما تمام فناوری‌های ما در صنعت پرداخت جمع شده است و در سطح پروداکشن گیر کرده‌ایم. در حالی که باید به سمت نوآوری حرکت کنیم و بعد به تکنولوژی و علم برسیم تا جایگاهی در سطح بین‌المللی برای خودمان پیدا کنیم.»
به گفته او در این دوران بارقه امید استارتاپ‌ها و فین‌تک‌ها هستند اما به دلیل کوچک بودن به بازی گرفته نمی‌شوند. در عین حال منطق اقتصادی کارشان هم در دست رگولاتوری است که آن‌ها را به درستی درک نمی‌کند.
او با اشاره به اینکه بانک‌های بزرگ با اینکه سرمایه‌های بزرگ را در دست دارند گفت: «۷۰ درصد منابع بانک‌ها صرف سرمایه در گردش می‌شود، ۱۵ درصد صرف تعهدات و وام‌های تکلیفی و ۱۰ درصد پرسنل می‌شود و فقط ۵ درصد باقی می‌ماند که صرف توسعه اقتصاد کشور شود. ما منابع را درست استفاده نمی‌کنیم.»
تنظیم‌گری گلخانه‌ای
در ادامه این بخش میلاد منشی‌پور مدیرعامل تپسی درباره تجربه این شرکت از ورود به بورس و مشکلات رگولاتوری در این زمینه گفت. او اشاره کرد که کسانی که صورت‌های مالی را برای ورود به بورس بررسی می‌کردند، نمی‌دانستند باید چه برخوردی کنند و نظارت روی آن‌ها یک سال و نیم طول کشید: «پس یک استاندارد جدید برای به رسمیت شناختن دارایی‌های دیجیتال تهیه شد. از رئیس جمهور تا وزرا، دادستان، دبیر شورای عالی فضای مجازی و رئیس بورس در ورود استارتاپ به بورس تصمیم‌گیر بودند. تعدد تصمیم‌گیران، فقدان قوانین و استانداردها، مقاومت مدیران در پذیرش مفاهم جدید و ریسک‌پذیری پایین‌شان دلایل پیچیده شدن ورود استارتاپ‌ها به بورس است.»
ولی‌الله فاطمی بنیانگذار هولدینگ توسن از تنظیم‌گری گلخانه‌ای به عنوان مدلی برای تنظیم‌گری شرکت‌های نوآور و استارتاپ گفت: «تنظیم‌گر باید با مخاطرات اقتصاد دیجیتال آشنا باشد و نوآور هم باید بتواند مخاطرات ذهن تنظیم‌گر را حل کند. فضای گلخانه‌ای این اجازه را می‌دهد که شرکت نوآور در فضای محدود فعالیت کند، داده تولید کند و آن داده مبنای تنظیم‌گر برای تنظیم فضا شود. شرکت هم پس از آزمون و خطا اجازه پیدا کند از فضای گلخانه خارج شود و به فضای عمومی وارد شود. در این مدت یاد می‌گیرد که بحران‌ها را چطور می‌شود مدیریت کرد و خودش را به تنظیم‌گر اثبات می‌کند.»
محمد مظاهری مدیرعامل توسن‌تکنو درباره فرصت‌های پیش روی اقتصاد دیجیتال با اشاره به آمار ۴۵ میلیاردی تراکنش‌های پرداخت گفت بالای ۹۰ درصد این تراکنش‌ها در مغازه‌ها یا محل‌های عرضه خدمت انجام می‌شود. او همچنین به آمار سالانه دیجی‌کالا اشاره کرد که در آن کل سهم خرده‌فروشی آنلان ۴ درصد است: «یعنی ۹۶ درصد سبک خرید مردم به شکلی متفاوت با دنیا انجام می‌شود. تجارت الکترونیک هم با تجارت دیجیتال متفاوت است. تجارت دیجیتال نیامده که اقتصاد فیزیکال را از بین ببرد، بلکه دنیای افزوده به آن است.»
مظاهری از موضوع فروشگا‌ه‌های یکپارچه سخن گفت و تاکید کرد که نگاه پلتفرمی در اقتصاد دیجیتال باعث بهره‌وری و نوآوری می‌شود. موضوع دیگر از نظر او داده‌ها بود: «اطلاعات فاکتورها در تراکنش‌ها نیست. اگر قرار باشد فاکتور درون مغازه دفن شود ارزش ندارد اما اگر در فضای ابری باشد و در بازاریابی و شناختن سلایق مشتری به کار گرفته شود هم باعث بهینه‌سازی و هم کاهش هزینه کالا و خدمات است. اگر فناوری دیجیتال داخل مغازه برود اندازه سبد بزرگ‌تر می‌شود.»
قرار است در این همایش دو روزه ۱۱ نشست برگزار شود. این نشست‌ها در حوزه‌های تنظیم‌گری، پول دیجیتال، مقیاس‌پذیری، سرمایه انسانی، تحول دیجیتال، داده و هوش مصنوعی و تأثیرشان در بخش‌های مختلف مثل بانکداری، بیمه، سلامت، محیط زیست و هنر و سرگرمی اجرا می‌شود. همچنین در این افتتاحیه اعلام شد که در پایان این همایش پلتفرمی به نام IDEAS آغاز به کار می‌کند.