فناوری هرروز در حال تغییر و تحول و حرکت جریان آن سریع است؛ ازاین‌رو، آشنایی با روندهای آینده پیشرفت فناوری برای توسعه پایدار کشورها مهم شمرده می‌شود. مرکز پژوهش‌های مجلس در آخرین گزارش کارشناسی خود تحولات فناوری را از نگاه چهار مؤسسه‌ی بین‌المللی بررسی کرده است و می‌گوید توسعه پایدار، تحول دیجیتال، انقلاب در مراقبت‌های بهداشتی و سلامت و هوشمندسازی در شکل‌گیری روندها و تحولات آتی فناوری‌ها تأثیرگذارند.
در این شرایط، کشورها باید توسعه‌ی فناوری را به اقتضای شرایط خود جدی بگیرند تا در عصر هوش مصنوعی و تحولات دیجیتال از دایره رقابت بیرون نیفتند. رصد تحولات فناوری در آینده از نگاه چهار مؤسسه‌ی بین‌المللی ازجمله مکنزی، گارتنر، امپریال کالج لندن و مجمع جهانی اقتصاد عنوان گزارش کارشناسی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی است.
بر‌پایه‌ی این پژوهش، توسعه‌ی پایدار (با تمرکز بر انرژی)، تحول دیجیتال، انقلاب در مراقبت‌های بهداشتی و سلامت و هوشمندسازی (با تمرکز بر صنایع) موضوعاتی هستند که در شکل‌گیری روندها و تحولات آتی فناوری‌ها مؤثرند و طبق این پیشران‌ها، تحولات فناوری در چهار حوزه دیجیتال، زیستی، هوشمندسازی صنایع و انرژی رصد‌کردنی خواهند بود.
روندهای آتی فناوری اغلب نیروی بالقوه‌ی مقابله با مشکلات عمده‌ی اجتماعی نظیر تغییر اقلیم، مراقبت‌های بهداشتی، کشاورزی، آموزش و توسعه‌ی پایدار را دارند. با آگاهی از این روندها، می‌توان فعالانه مهارت‌ها و دانش‌های جدید هر حوزه را مطابق با تقاضای بازار کار آینده توسعه داد و برنامه‌های راهبردی و سیاست‌گذاری مؤثرتری در جوامع کنونی ارائه کرد.
– گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس
این گزارش با شناسایی و دسته‌بندی کلان‌روندهای فناوری برگرفته از پیش‌بینی‌های این چهار مؤسسه در بیست سال آینده می‌گوید: «فناوری‌های دیجیتالی با تمرکز بر هوش مصنوعی و فناوری‌های کوانتومی و فناوری‌های زیستی و فناوری‌های مرتبط با انرژی و حملونقل هوشمند، تحول چشمگیری در حوزه‌های مرتبط ایجاد خواهد کرد.»
طبق این بررسی، باتوجهبه نقش مؤثر روندهای فناوری در یافتن بینش صحیح از شرایط و موقعیت‌ها، بی‌شک استقبال و پذیرش فناوری‌های نوین و سرمایه‌گذاری هدفمند و قاعده‌مند در این مسیر، محرک اصلی توسعه و پیشرفت کشورها در دنیای پیش رو خواهد بود. به‌همین‌دلیل، این امر باید در برنامه‌های توسعه‌ای کشور متناسب با اقتضائات بومی، دینی، فرهنگی و توسعه‌ی صنعتی در نظر گرفته شود.
در این پژوهش فناوری‌های شناسایی‌شده‌ی مکنزی، امپریال کالج لندن، مجمع جهانی اقتصاد و گارتنر بررسی شدند تا تصویری جامع از کلان‌روندهای آتی ارائه کند.
این‌ها یافته‌های مهم پژوهش است:
- کلان‌روندها به دسته‌‌های فناوری‌های دیجیتالی، فناوری‌های زیستی، هوشمندسازی صنایع و فناوری‌های مرتبط با انرژی تقسیم شده‌اند. بخش زیادی از فناوری‌های آینده با بهره‌گیری از هوش مصنوعی و سایر فناوری‌های دیجیتالی همگرا با آن در حوزه‌های زیستی، ازجمله سلامت و بهداشت توسعه می‌یابد.
- نقطه هدف و اثرگذاری هوشمندسازی صنایع باتوجهبه اثرهای اجتماعی و اقتصادی آن و انگیزه شرکت‌ها، عمدتاً در صنایع حملونقل هوایی و زمینی با تأکید بر خودرو شناسایی شده است.
- افزایش روزافزون نیاز به انرژی و ضرورت تأمین آن ازطریق منابع جدید و جدی‌شدن مسئله‌ی تغییر اقلیم، توسعه‌ی فناوری‌های مرتبط با استخراج منابع، ازجمله توسعه‌ی رآکتورهای هم‌جوشی را رقم خواهد زد.
مشکلات آینده‌ی جهان فناوری
مرکز پژوهش‌های مجلس می‌گوید گزارش‌های چهار مؤسسه‌ی گارتنر، مکنزی، مجمع جهانی اقتصاد و و امپریال کالج، جزو گزارش‌های رصد فناوری است که کسب‌وکارها و سیاست‌گذاران به آن توجه می‌کنند.
- شرکت مکنزی ازطریق بررسی اختراع‌ها، پژوهش‌ها، خبرها، جست‌وجوهای پتنت در گوگل، رصد میزان سرمایه‌گذاری‌ها و استعدادهای مورد‌نیاز هر حوزه، ۱۵ کلان‌روند حوزه‌ی فناوری را در گزارش اخیرش شناسایی کرده است که در چهار دسته‌ی فناوری‌های دیجیتال، فناوری‌های زیستی، فناوری‌های هوشمندسازی صنایع (با تمرکز بر حملونقل) و فناوری‌های مرتبط با انرژی قرار می‌گیرند.
- روندهای فناوری امپریال کالج لندن بازه‌ی زمانی ۲۰ ساله (۲۰۲۱ تا ۲۰۴۱) را براساس سناریوهایی مبتنی‌بر ترکیب دو حوزه‌ی محاسبات و انرژی در نظر گرفته است. براساس این سناریوها، مشکلات اصلی جهان آینده حاوی نحوه‌ی مدیریت تولید و مصرف انرژی و فناوری‌های اثرگذار بر مصرف انرژی ازجمله فناوری‌های محاسباتی خواهد بود. مؤسسه‌ی امپریال کالج که در رصد کلان‌روندهای حوزه‌ی فناوری‌های نوین قدمتی طولانی دارد، در پژوهش خود کمبود انرژی، تغییر اقلیم، پسماندهای الکترونیکی و کاربرد آن در چرخه‌ی اقتصادی و نیز تأثیرگذاری هوش مصنوعی بر جوامع و نیاز آن به انرژی بیشتر را از مشکلات اصلی جهان آتی دانسته است.
- مجمع جهانی اقتصاد هم باتوجهبه بررسی‌های هرساله خود، کلان‌روند پیش‌بینی‌شده از میان ۹۵ فناوری تحقیقاتی و در حال تجاری‌شدن را معرفی کرده است که حداکثر ۳ تا ۵ سال آینده در کانون توجه و بهره‌برداری قرار خواهد گرفت.
- شرکت گارتنر هم برای کمک به کسب‌وکارهای نوپدید و مترصد به ارزش‌آفرینی و با تکیه‌بر فناوری‌های دیجیتالی، ۱۰ کلان‌روند را بررسی و معرفی کرده است که تا ۳۶ ماه آینده قابلیت دسترسی و رقابت را خواهند داشت.