برای استارت آپ های شهری معروف شدن سخت است

در دومین روز از اکسپوی الکامپ، پنلی با عنوان «اکوسیستم منهای پایتخت: آیا واقعاً در تهران همه با هم است؟» با حضور فعالان استارت آپی از شهرهایی مانند همدان، رشت، اصفهان، سیستان و … برگزار شد. بلوچستان، تبریز و بندرعباس.

صائبا سلوکی، که این پنل را مدیریت می کند، بر حوزه فرآیندهای آموزشی دانش آموزان تمرکز دارد. لیلا کشاورز که دو تجربه در اکوسیستم رشت دارد و هم اکنون به عنوان یکی از بنیانگذاران نورلند در زمینه بازی های آموزشی موبایلی برای تقویت مهارت های شناختی در مدارس پیش دبستانی تهران فعالیت می کند. حسن محد، مدیر عامل تاشچین، یک استارت آپ کشاورزی در همدان. محمدصادق میری موسس و مدیرعامل استارتاپ سلام استودیو در زاهدان در حوزه بهداشت و درمان فعالیت می کند. احسان عبدی پور در تبریز در زمینه مدیریت رویداد و بازاریابی دیجیتال فعالیت می کند. مهرداد یزدانی مدیر عامل پلتفرم تامین مالی جمعی iFund در اصفهان است. همچنین حسین حاجی زاده مدیرعامل خانه نارنجی و سکوی نارنجی است و در بندرعباس فعالیت می کند.

لیلا کشاورز درباره آغاز فعالیت خود در اکوسیستم استارتاپی به دوران دانشجویی و همکاری با پارک علم و فناوری گیلان اشاره کرد و گفت که در سال 93-1392 اولین مکان را برای فعالیت به عنوان تیم دانشجویی برای پارک فراهم کرده است. زمان، ایده شبیه سازی اوریگامی در قالب بازی موبایل که تجربه آنها بود، به بهترین ایده سال تبدیل شد و توانستند شرکتی ثبت کنند و دانش بنیان شوند: «یکی از مزیت ها کار در شهرهای غیر از تهران این است که پارک علم و فناوری بیشتر از استقبال و کمک تیم های جوان به آن ها است. ارتباط با کانون شکوفایی و خلاقیت و پارک علم و فناوری یکی از اتفاقات مثبت آن دوران برای ما بود.»

کشاورز می گوید ایده اولیه آنها به دلیل نداشتن دانش تجاری و کسب درآمد با شکست مواجه شد. به گفته وی، یکی از بزرگترین چالش های کسب و کار در شهرهای دیگر این است که برای هر مدل ارتباطی حتی برای مشورت با کارشناسان باید به تهران بیایند. به همین دلیل وقتی لیسانس را تمام می کنند به تهران می آیند: «اینجا هر وقت نیاز به دانش بیشتری داشته باشیم به راحتی افراد حوزه پیدا می کنیم، اما در رشت این فرصت چندان در دسترس نبود.

حسین حاجی زاده که از سال 94 یک استارتاپ رویداد را در بندرعباس راه اندازی کرده است، می گوید به دلیل دوری مسافت، مهمترین چالش آنها منتورینگ است: «در تهران به شهرهای دیگر توجهی نمی شود و بیشتر شهرها شتاب دهنده یا VCI ندارند. آنها یک مرکز نوآوری در پارک علم و فناوری دارند.

مهرداد یزدانی که در اصفهان یک کسب و کار نوپا مالی دارد، مهم ترین چالش پیش روی شهرش را دخالت های سیاسی و غیرسازمانی می داند: «خطوط سیاسی ما را از این سو به آن سو می برد و تصمیم گرفتیم با آن کار نکنیم. همه، با وجود آن ما در روستا مستقر هستیم. خیلی وقت ها که از کارمان صحبت می کنیم شنیده ایم که اول می خواستند مثلاً رابطه ما را با استاندار بدانند یا وقتی با پارک علم و فناوری رفتیم دانشگاه آزاد با ما قطع همکاری کرد. این اتفاقات زمانی می افتد که محیط کوچک است و ما در مافیا زندگی کرده ایم.»

احسان عبدی پور می گوید اکوسیستم تبریز در سال های اخیر بسیار بهتر بوده است. سال هایی که تجارت بزرگ در تبریز راه افتاد، اما به مرور زمان به دلیل دخالت دولت ها و امثال آن و مانعی که پیش آمد، به جای اینکه هر روز پیشروی کنیم، به قهقرا رفتیم: «هر روز یک مشکل و دغدغه جدید. دولت همه چیز را به هم ریخت، می گویند یا هر کاری می خواهیم بکنید یا نمی گذاریم کار کنید. برایشان اهمیتی ندارد که چقدر کارآفرینی و ارزش آفرینی می شود.» این وضعیت باعث شده بسیاری از متخصصان این شهر را ترک کنند.

یزدانی هم حرف او را تایید می کند و می گوید تمام انرژی برای کنترل حاشیه ها هدر می رود و در مسیر پیشرفت آنها سنگ پرتاب می شود.

محمدصادق میری که در سیستان و بلوچستان کار می‌کند، می‌گوید استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارها در شهرها به سختی شناخته می‌شوند و باید برای معرفی خود تلاش زیادی کنند: «یا باید ارتباط داشته باشند یا آنقدر احمق هستند که شناخت اتفاق می افتد . اما در تهران چون سطح دسترسی بالاتر است، استارت آپ های سطح پایین را به راحتی تشخیص می دهند».

وی همچنین به مشکل مهاجرت استعدادها از شهرستان ها به تهران اشاره می کند: «در شهرستان با نیروی انسانی مشکل داریم و اکثر متخصصان عمر زیادی ندارند. همچنین بخش خصوصی در تهران قوی‌تر است و نگاه دولت سازنده‌تر است و می‌توان با بخش‌های مختلف دولت ارتباط برقرار کرد. مثلاً پارک پردیس، کارخانه نوآوری و باکس شریف وجود دارد و فضاهای همکاری و شتاب دهنده های زیادی وجود دارد. در سیستان و بلوچستان هر کجا که بروید با مشکلی به نام پارک علم و فناوری مواجه می شوید که نماینده دولت به دلیل عدم رقابت هر کاری می خواهد انجام می دهد. مثلاً ما می خواستیم برای کمیته امداد مراسمی برگزار کنیم و پول زیادی نگرفتیم، اما آنها هم ندیدند و گفتند خواهش می کنم این کار را می کنیم. دولت حکیم خان را به عنوان نماینده همه جانبه منصوب کرده است و او در مورد سیاست های راه اندازی تصمیم می گیرد.

سلوکی خاطرنشان می کند: این مشکلات در سطح کلان نیز وجود دارد، اما در شهرها به دلیل کوچک بودن و آشنایی مردم با یکدیگر، این مشکلات بیشتر و بیشتر به چشم می خورد.

در ادامه این پنل حسن موحد از فعالان کسب و کار در همدان می گوید پارک های علم و فناوری در سراسر کشور به جز تهران بخشنامه است. وی در خصوص توزیع اعتبارات نیز گفت: بانک مرکزی موظف به توزیع عادلانه اعتبار است اما مرکز توزیع آن تهران است و شهرستان ها به اعتبار دسترسی ندارند. چند سال پیش می خواستم یک مرکز نوآوری در تویسرکان ایجاد کنم. آنچه برای شما خاطره است برای ما آرزوست. خیلی وقت پیش بخشنامه را به او داده بودند، اما رئیس جمهور معتقد بود بودجه کافی نیست. با این حال، به سختی با رایزنی ها راه اندازی شد، اما هنوز پس از سه سال این مرکز ایجاد نشده است. واقعا کشور به شهرها اعتبار نمی دهد. در حالی که اگر دور تهران را مرز بکشی چیزی نیست. همه منابع در شهرستان های دیگر است اما اعتبار به تهران می رسد.

او می افزاید: «به ما گفتند که عضو پارک علم و فناوری شوید تا به شما اعتبار بدهیم. ما دنبال 150 میلیون تومان وام 4 درصد کم بهره برای شش ماه هستیم و اخیرا متوجه شدیم که از سطح اشتغال هم می خواهند بدهند. «وضعیت شهرها خیلی بد است.

سلوکی در پایان سخنان خود با بیان اینکه هر مشکلی مانند بی انگیزگی و درهم تنیدگی کار بخش خصوصی توسط دولت در تهران، باید آن را در شهرستان ها چند برابر کنیم، می گوید: شهرها و استان ها هم طبقه بندی دارند و هر چه دورتر باشید. مرکز و هر چه به مرز نزدیکتر می شود مشکلات چند برابر می شود.ببینید عوامل اجتماعی و اقتصادی بر کار سایه افکنده است. باید نگران مهاجرت از استان ها به تهران باشیم. حرفه ای ها به دلیل عدم حمایت مهاجرت می کنند.

میری برخی از فعالیت‌های خود را در استارت‌آپ سلامت سلام می‌گوید، زمانی که از دولت ناامید شده بودند و به خود می‌گفتند اگر به آنها سنگ نزنند، چیزی از آنها نخواهند خواست: «ما بورسیه مهارتی رایگان را در وزارت آموزش و پرورش در سال گذشته و آموزش 200 نفر. و به آنها گفتیم برویم سر کار و حالا درآمد دارند. ما پزشکی تد را راه اندازی کردیم که اولین دوره آن ماه گذشته برگزار شد. ما هم دنبال سرمایه گذار بودیم. این لحظه ای بود که توانستیم از امتیازات محرومیت استفاده کنیم. ما می‌گفتیم در سیستان زیرساخت‌های بهداشتی وجود ندارد و ما کمتر توسعه‌یافته‌ایم و فضای اینجا بکر است و به اندازه کافی مشتری برای جبران سرمایه‌گذاری وجود دارد. سرمایه گذاران نیز پذیرفتند. اگر تهران بودیم این اتفاق نمی افتاد. اکنون 250 میلیارد تومان سرمایه گذاری بدون کمک دولت داریم و 25 سرمایه گذار به نام استان سرمایه گذاری کرده اند. ما با تمام کمبودها و توسعه نیافتگی هایمان مدیون سیستان و بلوچستان هستیم.

عبدی پور در خصوص راهکارهای پیشنهادی به تجربه خود در تبریز بازمی گردد. به شهری که می گوید دیوار دولتی آنقدر بلند و ضخیم است که نمی توان آن را شکست. با وجود اینکه آنها پارک علم و فناوری دارند، دو سال است که جنگ بین بخش خصوصی، دولت و شهرداری برای کارخانه نوآوری وجود دارد: «ما تصمیم گرفتیم که دولت ها را نادیده بگیریم. شرکت های خوب کار خود را از تبریز شروع کردند، بیمی از تبریز شروع کرد اما به تهران مهاجرت کرد و در تهران موفق تر شد. اگر همه شرکت‌ها به تهران بیایند، در شهرهای دیگر چیزی باقی نمی‌ماند».

عبدی پور درباره اینکه چرا شرکت ها برخی از تیم های خود را به شهرهای دیگر نمی برند، می پرسد: «تبریز تیم های حرفه ای دارد. اما ما شتاب دهنده، VC یا فرشته نداریم. بخش عمومی و پارک، کاش هزار بار نبود. اما اگر بتوانیم چند شتاب دهنده و همکار از بخش خصوصی جذب کنیم، پشت این افراد رشد کرده و اکوسیستم رشد خواهد کرد. اگر نتوانم از تبریز فرار می کنم. مثل خیلی از دوستان دیگر که فرار کردند.»

حاجی زاده از آموزش به عنوان یکی از چالش های مهم یاد می کند: «باید کارشناسانی را از تهران بیاوریم چون با توجه به موقعیتی که دارند تجربه بیشتری دارند. این امر هزینه تحصیل و رویدادها را افزایش می دهد و ناخواسته شرایط کار در شهر را دشوارتر می کند.»

سلوکی در پایان این پنل با بیان اینکه اگر کشوری را می‌خواهیم که مبتنی بر اقتصاد دیجیتال و پایدار باشد، انتظار می‌رود مدیریت بخش خصوصی را تقویت کرده و موانع را برطرف کند، می‌گوید: پارک‌هایی که به نظر کمک‌کننده و کمک‌کننده هستند. دست استارت آپ ها، در یک مانع قرار گرفته اند. با بودجه خوبی که دارند انتظار می رود استارت آپ ها را تقویت کنند اما این اتفاق نمی افتد و باید از معاونت علمی و فناوری این موضوع را پیگیری کنیم.

به گفته وی، دولت نیز باید به عنوان تسهیلگر و بستر، یارانه آموزش و پرورش را در نظر بگیرد: «آموزش برای استارت آپ های شهری بسیار گران است و اگر دولت شرایط را برای این کار فراهم کند، بسیاری از مشکلات حل می شود. سفر مسافت های طولانی فقط برای به دست آوردن تجربه شهری بزرگتر و آموزش و یادگیری هزینه بالایی است که مشاغل نوآور در شهرهای دیگر می پردازند. همگرایی بخش خصوصی نیز مهم است. اگر هلدینگ‌های بزرگی که توانایی مالی دارند در کنار بخش خصوصی در استان‌های دور افتاده قرار بگیرند، به دولت نگاه نمی‌کنیم.»