سراب‌ها ازنظر فریب‌دادن مشهور هستند. نمونه‌ی کلاسیک سراب در بیابان رخ می‌دهد. گفته می‌شود سراب در غرق‌شدن کشتی تایتانیک تأثیرگذار بود. کشتی ارواح افسانه‌ای هلندی، یعنی «هلندی سرگردان»، نیز نوعی سراب است.
حال سراب چیست؟ آیا تصاویری که در جاده‌های داغ و امتداد بیابان‌ها و سطح دریا می‌رقصند، حاصل تخیل هستند یا تصاویری از پدیده‌های واقعی هستند؟ پاسخ در نحوه‌ی تفسیر چشم از نور خم‌شده‌ای نهفته است که این تصاویر را ایجاد می‌کند.
برخلاف تصور عموم، سراب نوعی توهم نوری نیست. به‌نوشته‌ی لایوساینس، سراب تصویری از پدیده‌ای واقعی است که حتی می‌توان از آن عکس گرفت؛ اما اغلب تصویر تحریف‌شده‌ای است که به‌راحتی می‌توان آن را به اشتباه تفسیر کرد.
بینندگان نمی‌دانند که آن چیست؛ بنابراین، آن را با چیز مشابهی اشتباه می‌گیرند. برای مثال، در بیابان سراب‌هایی که آسمان را منعکس می‌کند، اغلب با برکه‌ی آب اشتباه گرفته می‌شوند.
حتی اگر سراب را اشتباه تفسیر کنیم، سؤالی که باقی می‌ماند، این است که چگونه تصویر شیئی واقعی در مکان اشتباهی قرار گرفته می‌گیرد؟ پاسخ کوتاه شکست یا انکسار است: خم‌شدن پرتوهای نور حین عبور از مواد مختلف. سراب زمانی رخ می‌دهد که امواج نور از لایه‌های هوایی عبور می‌کنند که تراکم یکنواختی ندارد.
وقتی نور از ماده‌ای عبور می‌کند، معمولاً در خط مستقیمی حرکت می‌کند؛ اما وقتی نور به ماده‌ی متفاوتی می‌رسد، به‌سمت چگالی بیشتر خم می‌شود. چگالی هوا به دما بستگی دارد؛ بنابراین، وقتی نور از هوا در دماهای مختلف عبور می‌کند، به‌سمت هوای خنک‌تر خم می‌شود که چگالی آن بیشتر است.